Deur Ilze Nieuwoudt
Op 9 Februarie 1859 kom ’n groep gelowiges “wat al jare lank nie meer met die ‘dwalinge’ van die [Kaapse] Kerk kon saamstem nie” op Rustenburg byeen.
Die volgende dag vergader die groep saam met die Nederlandse predikant ds. Dirk Postma in die skadu van ’n seringboom in Kerkstraat op Rustenburg en stig tydens dié geleentheid die Gereformeerde Kerke van Suid-Afrika (GKSA). Teen Sondag 11 Februarie het reeds meer as 300 mense – insluitende die latere president van die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) Paul Kruger – hul name aangeteken as lidmate van dié nuutgestigte kerk. Ds. Postma is beroep as die gemeente se predikant en op dié dag lewer hy ook sy intreerede.
In die jare ná die stigting van die GKSA is verskeie kere gedenkfeeste by die boom gehou. Volgens Dries Coetsee, wat die geskiedenis van die Rustenburgse gemeente opgeteken het, is daar onder meer op 11 Februarie 1909 (tydens die viering van die vyftigjarige bestaan van die GKSA) ’n samekoms onder die seringboom gehou en verskeie toesprake is gelewer, onder meer een deur ds. Postma se seun, ds. Petrus Postma. Prof. Jan Lion Cachet was ook onder die gaste wat die geleentheid bygewoon het.
Volgens oorlewering (soos meegedeel deur S.W. Vercueil, ’n lidmaat van die Rustenburgse gemeente) is die historiese seringboom sowat 75 jaar later, op 30 September 1934, deur ’n sterk stormwind omgewaai. Die stam het egter behoue gebly is deur Willie van Velden, op wie se erf die boom gestaan het, bewaar. Hy het die stam met sement bedek en ’n gedenkplaat daarby aangebring. Die stam is in 1947 tot historiese monument verklaar en nog ’n gedenkplaat is aangebring.
Bronne:
Coetsee, A.J. 2014. “Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk Rustenburg soos saamgestel deur br. Dries Coetsee”. Rustenburg: Die Gereformeerde Kerk Rustenburg Sentraal. https://issuu.com/heinrich23/docs/gereformeerde_kerk_rustenburg [5 September 2022]
Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. & Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: Die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Admin Buro van die GKSA.
Oberholster, J.J. 1972. Die Historiese Monumente van Suid-Afrika. Kaapstad: Die Kultuurstigting Rembrandt van Rijn, p. 52.
Ströh, K. 2019. “Stigting van die Gereformeerde Kerk: Seringboom Rustenburg”, Monumente, gedenktekens en interessanthede in Suid-Afrika, 14 Maart. http://monument-sa.co.za/stigting-van-die-gereformeerde-kerk-seringboom-rustenburg/ [5 September 2022]
(Foto: Die Algemene Sinode van die GKSA in April 1924 onder die historiese seringboom waar dié kerk in 1859 gestig is. Bron: GKSA-argief)
