Deur Alana Bailey
In die eerste week van die nuwe jaar, vind ek toe op Facebook uit daar is ’n nuwejaarsvoël ‒die gestreepte nuwejaarsvoël (Oxylophus levaillantii) om meer presies te wees. In Engels staan dit as Levaillant’s cuckoo bekend. Dit is vernoem na die Franse ontdekkingsreisiger, François le Vaillant (1753-1824).
Mannetjies en wyfies lyk eenders. Volwasse voëls het ’n swart rug met ’n groenblou glans. Op die wit bors, keel en ken is daar swart strepe, maar die maag is net roomwit. Die voëls het ’n kuif van swart vere en ’n lang stert wat herinner aan dié van ’n kwêvoël. Jonger voëls se rûe is roesbruin. Hulle word tot 40 sentimeter lank en kan tot 140 gram weeg.
Nuwejaarsvoëls kom wyd oor Afrika suid van die Sahara voor en migreer binne die kontinent. Hulle verkies ’n beboste gebied, savanne met doringbome, rivierwoud of area met struike as habitat. Hulle word nie tans as bedreig beskou nie.
Hulle broeityd is in die reënseisoen, wat waarskynlik verklaar waar die Afrikaanse naam vandaan kom: hulle word veral om Nuwejaarsdag gereeld gesien. Soos ’n mens uit die Engelse naam koekoek kan aflei, is hulle broeiparasiete. Hulle bou self nie neste nie, want die wyfie lê haar eier in katlagters se nes terwyl die mannetjie die arme niksvermoedende voëls se aandag aflei en hulle van hulle nes weglok. Soms sal die wyfie selfs ander eiers in die nes breek of uitstoot om ’n beter kans vir haar kuiken se voortbestaan te skep. Wanneer die kuiken uitbroei, sal dit meestal vreedsaam saam met ander kuikens in die nes bly, tot dit 9 of 10 dae later die nes verlaat. Die pleegouers moet dit vir tot ’n maand lank aanhou voer voordat dit self begin kos soek.
Nuwejaarsvoëls se vernaamste bron van voedsel is ruspers en ander insekte, maar jonger voëls eet ook plantmateriaal. Mannetjies sal soms ruspers vir wyfies bring om hulle aandag te trek. Hulle is nogal baie raserige voëls – soos wat dit maar gaan met gaste by ’n nuwejaarspartytjie!
